Die brandmerk van vee is al vir meer as
6 000 jaar 'n noodsaaklike praktyk in Suid-Afrika en die wêreld en dien dit as 'n manier om vee te identifiseer en op te spoor. In Suid-Afrika, waar veediefstal 'n aanhoudende uitdaging is, bly brandmerk 'n sleutelinstrument om boere teen aansienlike finansiële verliese te beskerm. Met die toename in veediefstal duur die debat voort oor diere-identifikasiemetodes wat sekuriteit, naspeurbaarheid en kommer oor dierewelsyn balanseer.

Die belangrikheid van brandmerk in veesekuriteit

Veediefstal in Suid-Afrika is 'n groeiende bekommernis en kos boere elke jaar na raming R1,4 miljard. Hierdie kriminele aktiwiteit bedreig die lewensbestaan ​​van boere, veral in provinsies soos die Oos-Kaap, KwaZulu-Natal en Noordwes. In reaksie hierop het die Suid-Afrikaanse regering die Wet op Diere-identifikasie in 2002 geïmplementeer, wat vereis dat vee-eienaars identifikasiemerke vir hul diere moet registreer. Hierdie proses sluit brandmerke, vriesbrandmerke, tatoeëring en oorplaatjies in.

 

Die Nasionale Veediefstalvoorkomingsforum erken dat die ondersoek van veediefstalsake moeilik is weens 'n gebrek aan bewyse en beperkte SAPD-kapasiteit. Voorsitter Louis Wessels beklemtoon dat boere wat nie hul diere brandmerk of tatoeëer nie, die probleem vererger. Provinsies soos KwaZulu-Natal en die Vrystaat implementeer bykomende maatreëls soos distrikspesifieke brandmerke en private veiligheidsvennootskappe om die toenemende gevalle van veediefstal te bekamp.

 

Verstaan brandmerk: warm yster vs. vriesbrandmerk

Brandmerk het oor die jare aansienlik ontwikkel. Tradisioneel sou boere hul brandysters in oop vure verhit voordat hulle hul beeste gemerk het, wat tot ongelyke brandmerke kan lei. Vandag bied beheerde oonde 'n konstante temperatuur wat duidelike, egalige merke verseker wat skade aan die vel minimaliseer.

 

Brandmerk deur ‘n warm yster, die metode wat die meeste in Suid-Afrika gebruik word, is 'n vinnige proses wat slegs vier tot vyf sekondes neem. Dit is uiters doeltreffend en verskaf 'n permanente merk wat gesteelde vee maklik identifiseerbaar maak. Ten spyte van kommer oor dierewelsyn, dui studies daarop dat beeste nie langdurige stres weens brandmerke toon nie. Die mees traumatiese aspek vir die dier is om in bedwang gehou te word, eerder as die brandmerk self. Beeste het dik huide, anders as mense of varke, en sodra hulle gebrandmerk is, beweeg hulle gewoonlik sonder ongemak voort.

 

Vriesbrandmerk, aan die ander kant, gebruik uiterste koue om die pigmentproduserende selle in die haarfollikels dood te maak, wat lei tot 'n wit merk sodra die hare hergroei. Hierdie metode is veral gewild onder stoet- en melkboere, want dit is esteties aangenaam teen donkerder huide. Alhoewel dit meer menslik beskou word, vereis vriesmerk die skeer van die dier se vel voor toediening en is dit oor die algemeen duurder en meer tydrowend as warm brandmerke, veral wanneer vloeibare stikstof in plaas van droë ys gebruik word.

Alternatiewe diere-identifikasiemetodes

Alternatiewe identifikasiemetodes soos radiofrekwensie-oorplaatjies (RFID) wen wêreldwyd veld. Hierdie plaatjies stoor belangrike data oor die dier, insluitend afkoms, gesondheidsrekords en die plaas van oorsprong. In die VSA werk die departement van landbou daaraan om RFID die standaard-identifikasiemetode te maak. Net so is Suid-Afrika se LITS-SA (Livestock Identification and Traceability System) in 2017 ingestel om naspeurbaarheid en voldoening aan internasionale handelstandaarde te verbeter.  Gebruik deur kommersiële boere is egter traag weens kommer oor die koste en beperkte vertroue in regeringsimplementering.

 

'n Praktiese en etiese benadering tot vee-identifikasie

Alhoewel brandmerk 'n debateerbare onderwerp bly, kan die rol daarvan in veeveiligheid nie geïgnoreer word nie. In Suid-Afrika, waar beesdiewe oornag troppe 10 tot 20 km ver kan aandryf, maak ’n gebrek aan identifikasie gesteelde vee byna onmoontlik om terug te kry. Boere maak staat op brandmerke, databasisse en gemeenskapswag-inisiatiewe om hierdie risiko's te versag. Boonop het wetstoepassers, hoewel hulle te min hulpbronne het, 'n forensiese eenheid wat toegewy is aan die identifisering en terugbesorging van gesteelde vee.

 

Oorplaatjies, veral RFID's, bied aansienlike voordele in naspeurbaarheid. Hierdie plaatjies help nie net om vee te bestuur nie, maar verseker ook voedselveiligheid en gehaltebeheer, veral vir premiummarkte wat organiese sertifisering vereis. Oorplaatjies verskaf gedetailleerde geskiedenis van die dier, van geboorte tot slagting, wat die integriteit van die voorsieningsketting versterk.

 

Afsluiting

Gegewe die omvang van veediefstal in Suid-Afrika, is diere-identifikasie noodsaaklik. Terwyl tegnologiese vooruitgang nuwe oplossings bied, bly brandmerke - warm sowel as vries - 'n praktiese, doeltreffende en wyd gebruikte metode. Soos debatte voortduur, is dit van kardinale belang om 'n balans tussen sekuriteit, naspeurbaarheid en dierewelsyn te vind. Brandmerk, wanneer dit korrek en verantwoordelik gedoen word, speel 'n onontbeerlike rol in die versekering van die beskerming van boere en hul lewensbestaan.

*Greg Talbot is die uitvoerende hoof van Tal-Tec.